HOA QUẢ SƠN

-Đào Đức Hạnh-

Part 1: Học cách tra từ điển và phát âm

Xuất phát từ blog của bạn Thủy nói về kinh nghiệm học tiếng Anh*, đúng là cái ông chủ nhiệm câu lạc bộ đó không fải là người Việt có khác nên không hiểu gì về vấn đề tiếng Anh của người Việt hết.

Sau hơn một năm sống tại xứ sở của nước đẻ ra cái thứ ngôn ngữ gọi là Anh đó và gần đây theo một lời comment của một trai Tây sau một hồi nói chuyện với mình mới biết là mình không fải sinh ra ở Anh thì mình mạnh dạn truyền bá một số kinh nghiệm và nêu lên một số vấn đề về học tiếng Anh như sau:

Thứ 1: Phải học lại cách sử dụng từ điển. Thường thì sinh viên mình dùng từ điển mà không bao giờ đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng, chỉ cầm lên tra nghĩa từ rồi đặt xuống. Thế là toi tiền mua từ điển + bỏ lỡ một lần cơ hội hoàn thiện từ đó. Khi tra một từ mới nên tra cả nghĩa ANH - ANH, nhìn giới từ đi kèm, những idiom nó nằm trong nó và đặc biệt là nhìn cách phát âm từ.

Thứ 2: Nói về phát âm tiếng Anh, đây là một trong những khâu yếu nhất của người Việt. Vậy thì nguyên nhân từ đâu? Nguyên nhân thứ nhất như nói ở trên, tức là khi tra từ điển không nhìn cách phát âm, không xem trọng âm của từ. Trọng âm trong tiếng Anh cực cực cực kỳ quan trọng, trong những trường hợp người khác nói nhanh thì trọng âm là manh mối duy nhất để nghe ra từ đó và cũng là cách duy nhất để người Anh hiểu mình đang nói gì.

Cụ thể, trong trường hợp từ đó một âm tiết thì không nói làm gì rổi, trong trường hợp 2 âm tiết thì trọng âm thường rơi vào âm thứ 2 nếu đó là động từ, rơi vào âm thứ nhất nếu đó là danh từ. Trong trường hợp từ đó có 3 âm tiết trở lên thì trọng âm rơi vào âm thứ 3 tính từ cuối lên. Trong trường hợp những từ kết thúc băng –tion thì trọn âm luôn rơi vào âm trước âm –tion v.v… Nhưng nói chung nó cũng rất đa dạng, không fải tuyệt đối như thế.

Tuy nhiên có một vấn đề thực tế là nhiều người biết là trọng tâm rơi vào đâu nhưng vẫn không nhấn được trọng tâm, nguyên nhân là vì không cảm nhận được các nguyên âm. Vi’ dụ như từ interpreter. Từ này có 3 âm e liền nhưng cả 3 đọc khác nhau. Trọng âm rơi vào chữ e thứ nhất do đó letter này sẽ được đọc la “ơ”, chữ e thứ hai bắt đầu giảm dần xuống là “i” và e cuối cùng là “ờ” (Mình không có consonant font nên không type được cách phát âm).

Nguyên nhân người Việt nói tiếng Anh quên trọng âm là do tiếng Việt có dấu, chúng ta quen nhìn dấu để fát âm nhưng trong tiếng Anh dấu invisible nên khi học tiếng Anh fải tự nhớ. Cách tốt nhất là ngay lần đầu tra từ điển hãy nhìn trọng âm để đọc cho đúng chứ không để nó thành ăn vào não rồi đến lúc sửa lại rất khó.

Vấn đề nữa trong phát âm tiếng Anh là chúng ta không phát âm hết tất cả các chữ cái trong từ. Ví dụ từ help, sinh viên mình thường mải mê phát âm l mà quên phát âm p, vi’ dụ từ sound, chúng ta thường quên fát âm n và d.

Một vấn đề nữa trong phát âm của người Việt là không phát âm những chữ cái cuối cùng của từ vì tiếng Việt thường cụt âm cuối. Trong tiếng Anh những từ kết thúc bằng nguyên âm gió là phải kéo gió, đừng để nó cụt, nó cũng là phương tiện để phân biệt các từ đồng âm khác nghĩa khi nghe người Anh noi. Vi’ dụ từ “but”, các bạn phát âm cứ thử cho thêm cái âm “thơ`sờ” vào, box thi` nhớ thêm cái âm giống xi em bé tè, drive thì nhớ co’ thêm ti’ “vơ`” vao` nhưng nhẹ bằng âm gió thôi không thì sẽ nhầm sang driver. down thi nhớ cho “enờ” vào cuối. Nhớ là nhẹ và bật gió thôi. Túm lại là phải phát âm hết tất cả các letter có trong từ, trừ một số trường hợp có letter câm ví dụ như card thì r câm, receipt thì câm p v.v..

Một lỗi rất lớn của người Việt nữa là không fân biệt âm “s” và âm “sh”. s thì đơn giản phát âm là s thoi, nhưng sh thì nhớ là phát âm y chang nhu xi em bé tè nhưng môi hình chữ O, thế là phát âm đúng.

Còn một âm mà người Việt hay quên đó là âm “ch”, nó thường đứng ở cuối của một từ ví dụ: much, church, hãy nhớ phát âm nó giống âm sh xi tè miệng chữ O.

Last but not least, đấy là âm “ge” ví dụ như trong bridge, charge…cũng đừng quên fát âm “ge” vì nếu không người Anh không bao giờ hiểu, vậy phát âm thế nào? Phát âm giống chữ “giờ” nhưng cái môi phải cong lên như đít vịt và tròn như chữ O.

Đó là những vấn đề về phát âm, nếu các bạn thấy nó hữu ích và chính xác thì lần sau mình sẽ tiếp tục truyền bá kinh nghiệm về nghe, ngữ điệu và các thể loại tiếng Anh.

Part 2: Trọng âm trong tiếng Anh

Trước khi tiếp tục phần 2 mình xin trở lại một chút về phần phát âm và nhấn mạnh lại lần nữa là trọng âm tiếng Anh cực kỳ quan trọng, chỉ cần bạn nói đúng trọng âm tự nó sẽ hay ngay. Trọng âm trong tiếng Anh không phải là cho dấu sắc hay rống cao hơn mà đơn giản là nhấn mạnh vào nó. Ví dụ trong tiếng Việt chúng ta nói :”Mày cút NGAY đi cho tao”, trọng âm được nhấn vào từ ngay để nói cho biết là cút ngay bây giờ chứ không fải tí nữa. Trong tiếng Anh một từ thường có nhiều âm chứ không như tiếng Việt mỗi từ là một âm, thế nên nhiều khi chúng ta cứ nói từ từ từng âm một như tiếng Việt và nhấn cũng như nhẫn một âm trong tiếng Việt. Ví dụ từ CommuniCAtion, trọng âm rơi vào CA, cứ phát âm rõ ràng từ từ, chả việc gì fải phát âm cho thật nhanh rồi xoắn lưỡi lại, cứ từ từ từng âm Com mu ni CA tion, CA nhấn giống như “cút NGAY đi cho tao”.

Giờ mình xin bàn đến phần nghe. Trước tiên mình xin đi qua một tí lý thuyết. Khi học ngoại ngữ, mình nghe người nước ngoài nói nghĩa là người đó phát ra một cái code (mã), mình chỉ có thể tiếp nhận, hiểu được cái code này khi trong đầu mình có cùng cái code như vậy và ngược lại người đó chỉ hiểu mình khi mình phát ra một cái code tương tự:

Foreigner <——-code——-> You

Điều này có nghĩa là nếu bạn nói tốt, nói đúng thì bạn sẽ tự động nghe và hiểu được.

Tuy nhiên, không chỉ đơn giản như thế vì có một thực tế là khi bạn nghe người nước ngoài nói một câu dài, bạn thường mải mê hiểu vế trước thì người ta đã đi tận tới vế n và bạn không bắt kịp nữa. Lỗi này là do bạn nghe người ta nói rồi não bạn phải dịch sang tiếng Việt thì bạn mới hiểu. Sở dĩ có điều này là vì bạn chưa hình thành vùng ngôn ngữ tiếng Anh trong não. Để hình thành vùng ngôn ngữ này thì cách duy nhất là mưa dầm thấm lâu, chăm chỉ đặt mình vào môi trường tiếng Anh bằng cách nghe đài, đọc báo vả xem phim, dần dần nó sẽ tự động ăn vào não bạn.

Về ngữ điệu khi nói tiếng Anh thì ngữ điệu được hình thành ngay trong trọng âm của một từ, bạn nhấn đúng trọng tâm là ngữ điệu đã được hình thành một phần. Phần nữa là trong một câu tiếng Anh có những từ một âm tiết và những trợ động từ. Bạn phải nhấn những từ một âm tiết này theo đúng cảm xúc và mục đích bạn muốn diễn đạt là ngữ điệu của bạn sẽ có hồn. Một ví dụ rất dễ để luyện tập đó là câu I LOVE YOU. Các bạn cứ tập nhấn mạnh lần lượt từng từ trong câu. Đầu tiên là I love you, nó có ý là anh, em, chính em yêu anh chứ không phải ai khác. Tiếp theo la i LOVE you, ý là em YÊU anh, YÊU, không phải chỉ là mức thích đâu mà là yêu rồi đấy. Cuối cùng là i love YOU, yêu anh, chính anh chứ không phải thằng nào khác.

Giờ là vấn đề ngoài lề, mình xin bàn về các thể loại tiếng Anh. Có ba loai, thứ 1 là tiếng Anh “hàng chợ”, thứ 2 là tiếng Mĩ và thứ 3 là tiếng Anh quý xờ tộc.

Loại thứ nhất, loại hàng chợ tức là thứ ngôn ngữ được nói bằng những giới trẻ hiện này, họ nói nhão nhoẹt, không tròn vành rõ tiếng và cắt âm, ví dụ latter thì thành la_er, her thì _er, hi yah v.v.

Loại thứ hai là tiếng Mĩ, người Anh nói người Mĩ tưởng họ nói tiếng Anh nhưng đấy không phải là tiếng Anh, với người Anh, giọng Anh Mĩ giống như giọng Hải Phòng, Quảng Ninh.

Loại thứ 3 là loại tiếng Anh quý xờ tộc, loại này thường được nói trong các bản tin, thường được nói bởi những người có ăn học, có giáo dục và giới quý tộc Anh dĩ nhiên. Họ sử dụng tất cả những thứ mà chúng ta từng học trong sách vở mà chúng ta tưởng là chỉ trong sách vở, không, nó là thứ ngôn ngữ có học và chuẩn mực. Họ vẫn dùng could you… please khi cần lịch sự, họ vẫn dùng câu hỏi láy đuôi you do…don’t you để hỏi một cách tế nhị, họ vẫn dùng such a …something để bày tỏ cảm xúc, tất cả như trong sách chúng ta đã học.

Vì thế chúng ta cũng đừng cố bắt chước giới trẻ Anh thông qua những bài hát để nói tiếng Anh hàng chợ, cũng đừng uốn cong tít cái lưỡi cho chữ R để ra tiếng Mĩ vì đó không phải là hay. Cứ phát âm đúng, phát âm chuẩn, nói nhẹ nhàng từ từ, đúng ngữ pháp, nói theo cách của bạn và ngôn ngữ của bạn, đấy là thứ tiếng Anh hay nhất.

Những kinh nghiệm trên đây được trả bằng một khoản tiền khơ khớ + sự tinh tế và nhạy cảm của mình :D, các bạn đã có nó một cách miễn phí, thế nên đề nghị các bạn respect nó bằng cách dàng chút thời gian ngẫm nghĩ về nó khi học tiếng Anh. Chúc mọi người khỏe.

-Đào Đức Hạnh-

PS: Bài viết này được người bạn mình đang làm việc tại Anh viết một năm cách đây trên Blog của bạn ấy. Hạnh đề cập đến một số vấn đề quan trọng nhưng dễ bị lãng quên hoặc bỏ qua khi học tiếng Anh. Khá bổ ích. Mình post lại ở đây để các bạn cùng tham khảo, nhất là cho một số bạn đã từng hỏi mình về vấn đề này :).

————–

* Lúc đó mình có đăng trên blog một bài trên báo Tuổi trẻ nói về hạn chế của người Việt Nam khi học tiếng Anh. Thực ra mình cũng rất đồng tình với ông chủ nhiệm câu lạc bộ này. Theo mình đó cũng là một hạn chế chính của không ít người. Khi mới học tiếng Anh mình cũng thế. Ngay cả thời mình học chuyên ngữ thì cũng cắm đầu vào học ngữ pháp, đọc là chủ yếu chứ cũng lười thực hành nói. Dưới đây là bài viết này.

“Ông Guy Klages, Chủ nhiệm Câu lạc bộ nói tiếng Anh English Home ở Việt Nam cho rằng, một trong những điều làm hạn chế khả năng học tiếng Anh của người Việt là tâm lý lười nói vì sợ sai… Ông Guy Klages cho biết: Nhiều năm điều hành câu lạc bộ tiếng Anh ở Trung Quốc và nay ở Việt Nam, tôi rút ra một số “bệnh” của người nói tiếng Anh, đặc biệt là học sinh, sinh viên Việt Nam. Trước hết, tôi muốn nói đến tâm lý “sợ” nói sai của các bạn đang học tiếng Anh. Ở câu lạc bộ của mình, tôi luôn “kích” mọi người nói. Thông điệp mà tôi đưa ra là “cứ nói đi, không sợ sai, không sợ cười”, vậy là họ nói thật thoải mái. Một kiểu học của người Việt nữa mà tôi thường thấy là học quá nhiều ngữ pháp, từ vựng, đến nỗi gặp ngữ cảnh cần nói một câu đơn giản, ví dụ “I want to go home now” (bây giờ tôi đang muốn về nhà) thì không có phản xạ nói ngay mà phải suy nghĩ trong đầu để dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh. Học nói tiếng Anh, theo tôi, trước hết phải học phát âm tốt. Khi phát âm đúng mới nghe và hiểu người đối diện. Tận dụng mọi cơ hội để gặp gỡ người nước ngoài, ví dụ đi câu lạc bộ, đến các quán cà phê có người nước ngoài, làm quen bạn bè nước ngoài qua online (thay vì chat chuyện phiếm, tìm người yêu như thói quen của nhiều bạn trẻ Việt thì nên tranh thủ học tiếng Anh)…”

Nguồn: Báo Tuổi trẻ.