Omega-3: Thuốc chống viêm đa khớp

Omêga 3 ngừa ung thư tiền liệt tuyến

Ngoài tác dụng ngăn chặn các bệnh về tim mạch, chứng trầm cảm hay một vài căn bệnh ung thư đã được nhắc tới nhiều, giờ đây, omêga 3 còn có thêm công dụng ngăn chặn sự tiến triển căn bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

Có rất nhiều loại chất béo xuất hiện trong chế độ dinh dưỡng của chúng ta. Có một số chất béo không có lợi cho cơ thể(ví dụ axít béo có tính chất bão hòa), nhưng một số chất béo khác lại có lợi. Trong số những chất béo có lợi này, người ta tìm thấy một số chất béo gọi là đa chất không bão hòa, có nghĩa là những chất béo này có cấu tạo gồm những chuỗi nguyên tử cácbon liên kết kép. Đứng đầu các loại chất béo có lợi này là axít linolêíc, khi vào cơ thể chuyển hóa thành omêga 6, và axít anpha linolêíc, chính là nguồn gốc tạo omêga 3 khi vào cơ thể.

Omêga 6 có trong dầu hướng dương và ngô, omêga 3 có nhiều trong dầu hạt cải, quả óc chó và các loại cá nhiều mỡ. Theo các nghiên cứu tìm hiểu riêng biệt về các loại chất béo này, dường như trong chế độ dinhdưỡng của chúng ta có chứa nhiều omêga 6 hơn omêga 3. Trên thực tể, chúng ta tiêu thụ khá nhiều omêga 6 nhưng lại thiếu trềm trọng omêga 3.

Bác sỹ Mick Brown và các cộng sự tại viện Paterson - thuộc bệnh viện Christie de Manchester đã cố gắng tìm hiểu xem điều gì xảy ra đối với các tế bào ung thư (tế bào ung thư tuyến tiền liệt) khi có sự xuất hiện của omêga 6 và omêga 3. Theo kết quả theo dõi, có vẻ như omêga 6 góp phần nuôi dưỡng các tế bào ung thư, giúp những tế bào này phát triển và xâm lấn những tế bào không mang bệnh, ngược lại, omêga 3 ngăn chặn sự sinh trưởng và phát triển của các tế bào mầm bệnh.

Bác sỹ Mick Brown giải thích: “ Có thể có mối quan hệ cân bằng giữa hai loại chất béo này- chúng ta chỉ nên duy trì tỷ lệ 2-1 giữa omêga 6 và omêga 3 để có thể ngăn chặn được sự phát triển tế bào gây bệnh.” Ông cho rằng omêga 3 có mối liên hệ với các chức năng của omêga 6(chức năng nuôi dưỡng tế bào ung thư) và kiềm chế sự phát triển của tế bào ung thư trong và ngoài tuyến tiền liệt, cơ quan nằm dưới bằng quang.

Kết luận của các nhà khoa học sau nghiên cứu này là cần có một chế độ dinh dưỡng cân bằng hợp lý tỷ lệ giữa omêga 6 và omêga 3, làm sao giảm tỷ lệ này xuống mức thấp nhất có thể để hạn chế được ung thư tuyến tiền liệt chỉ còn là các hạch, như thế sẽ có lợi trong điều trị bằng cho xạ trị hay phẫu thuật.

Tuy nhiên, việc mà bạn nên làm ngay từ hôm nay nếu muốn tránh được nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cũng như một số bệnh về tim mạch và viêm nhiễm, hãy áp dụng ít nhất 2 lần một tuần chế độ dinh dưỡng có các loại cá giàu chất béo (cá trích, cá ngừ, cá hồi, cá thu...), salát trộn dầu hạt cải và nhiều, thậm chí thật nhiều quả óc chó. Song song đó, hãy hạn chế sử dụng dầu hướng dương, dầu ngô và dầu lạc(dầu đậu phộng).

Mỹ Quý

Nguồn cung cấp acid béo này cho cơ thể con người là các loại thực phẩm như các loại hải sản: cá hồi, cá ngừ, cá thu, cá sardines hay sò ốc. Acid béo omega-3 có ích cho tim trên người khỏe mạnh và những người có nguy cơ cao hay đang mắc các bệnh tim mạch.

Hỏi: Hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo gì về acid béo omega-3?

Đáp: Hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo người chưa có tiền sử mắc bệnh mạch vành (coronary heart disease - CHD) nên ăn các loại cá, đặc biệt là các loại cá có chứa nhiều chất béo trong thịt như cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích ít nhất hai lần mỗi tuần. Người có tiền sử mắc bệnh mạch vành được khuyên nên uống khoảng 1 gam EPA và DHA (eicosapentaenoic và docosahexaenoic acids, EPA và DHA) mỗi ngày, đặc biệt là từ dầu cá, mặc dù bác sĩ có thể phải tính toán cân nhắc việc bổ sung EPA+DHA khi khám tư vấn cho bạn. Người tăng triglyceride máu có thể cần từ 2 đến 4 gam EPA và DHA mỗi ngày bằng thuốc uống dưới sự theo dõi của thầy thuốc.

Hỏi: Thành phần acid béo omega-3 có trong cá nuôi và cá đánh bắt trong tự nhiên có gì khác nhau không?

Đáp: Vài loài cá chứa acid béo omega-3 nhiều hơn các loại khác. Vài loại cá nuôi có thể có thành phần acid béo cao hơn các loại cá trong tự nhiên hay ngược lại. Thành phần acid béo omega-3 của cá trong tự nhiên thay đổi tùy nhiệt độ mội trường sống của chúng (nghĩa là trong mùa hè thì thành phần acid béo omega-3 trong cá cao hơn mùa đông), trong khi thành phần acid béo omega-3 trong cá nuôi có thể dao động rất nhiều tùy theo việc cá được nuôi bằng thức ăn gì. Cho dù có sự khác biệt như đã nói, Hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo mọi người nên ăn cá ít nhất 2 lần mỗi tuần, đặc biệt lả những loại cá giàu acid béo omega-3 như cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích, không phân biệt là cá nuôi hay cá đánh bắt trong tự nhiên.

Hỏi: Tôi được khuyên nên ăn cá ít nhất 2 lần mỗi tuần, ăn nhiều cá như vậy có sợ bị nhiễm độc gì hay không?

Đáp: Đối với nam giới tuổi trung niên và nữ giới sau khi mãn kinh, ích lợi mang lại từ việc ăn cá vài lần mỗi tuần vượt xa các nguy cơ tiềm ẩn. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng acid béo omega-3 có thể giúp giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim và giảm tỉ lệ hình thành các mảng xơ vữa gây tắc động mạch.

Đối với phụ nữ sắp hay đang mang thai, đang nuôi con bằng sữa mẹ và trẻ nhỏ, lợi ích của việc ăn cá hai lần mỗi tuần cũng lớn hơn mối lo về các nguy cơ tiềm ẩn có thể có rất nhiều. Tuy nhiên, với 4 loài cá tiêu biểu là cá mập, cá kiếm, cá ngừ đại dương và cá tilefish (một loại cá biển lớn, có đốm vàng trên thân) thì nên tránh ăn để hạn chế nguy cơ tiếp xúc thủy ngân. Ngoài ra, cá ngừ “albacore” chỉ được ăn không quá 6 ounces (khoảng 170g) mỗi bữa và chỉ được ăn một lần trong tuần do có lượng thủy ngân cao hơn nhiều so với loại cá ngừ khác. Nguy cơ tiềm ẩn bị nhiễm phải các chất độc khác (chẳng hạn như dioxin cũng có thể tìm thấy dấu vết qua xét nghiệm định tính trên nhiều loại thực phẩm) là cực kỳ nhỏ nếu so với lợi ích to lớn do ăn cá mang lại, vì vậy bạn chẳng cần phải lo ngại khi thưởng thức món cá thơm ngon chỉ vì những những quan ngại xa lắc xa lơ như vậy. Còn nếu bạn chén rất nhiều cá nước ngọt câu được từ những điểm câu cá giải trí quanh vùng bạn ở thì nên tham khảo các thông tin từ các cơ quan hữu trách về mức độ an toàn thực phẩm

Hỏi: Có nên uống bổ sung chế phẩm dầu cá không?

Đáp: Ăn cá làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo người chưa có tiền sử mắc bệnh mạch vành (coronary heart disease - CHD) nên ăn các loại cá, đặc biệt là các loại cá có chứa nhiều chất béo trong thịt như cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích ít nhất hai lần mỗi tuần. Uống bổ sung dầu cá chỉ nên cân nhắc áp dụng cho từng đối tượng mắc bệnh tim hay có nồng độ triglyceride máu cao và có chỉ định của bác sĩ điều trị. Người có tiền sử mắc các bệnh lý mạch vành được khuyên nên dùng 1 gam dầu cá có chứa eicosapentaenoic và docosahexaenoic acids (EPA & DHA) mỗi ngày, đặc biệt là các chế phẩm dầu cá trích xuất từ các loại cá thịt có nhiều dầu, mặc dù bác sĩ có thể phải tính toán cân nhắc việc bổ sung EPA+DHA khi khám tư vấn cho bạn. Người tăng triglyceride máu có thể cần từ 2 đến 4 gam EPA và DHA mỗi ngày bằng thuốc uống dưới sự theo dõi của thầy thuốc. Ở liều quá cao (trên 3 gam EPA+DHA mỗi ngày) trên lý thuyết có thể gây xuất huyết trầm trọng đối với một số người.

Hỏi: Acid béo omega-6 là gì?

Đáp: Acid béo omega-6 (acid béo đa chưa bão hòa ở vị trí chuỗi carbon n-6) là chất béo thiết yếu cho hoạt động của cơ thể nhưng cơ thể lại không thể tự sản xuất được nó. Do đó, cơ thể cần thu thập chất này từ thức ăn. Nguồn thực phẩm cung cấp acid béo omega-6 bao gồm các loại dầu thực vật (dầu đậu nành, dầu hạt cải, dầu cọ...), ngũ cốc và các loại hạt có dầu. Ăn nhiều acid béo omega-6 thay cho chất béo bão hòa và các loại chất béo chuyển dạng từ chất béo chưa no sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Hỏi: Ăn quá nhiều acid béo omega-6 có sao không?

Đáp: Không sao hết. Acid béo omega-6 là một trong những chất béo “có lợi hơn” các chất béo khác ở chỗ trên thực tế nó có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Tuy vậy, điều quan trọng là không nên ăn quá nhiều một loại loại chất béo cho dù đó là các chất béo có lợi hay bất kỳ nguồn cung cấp calori nào khác bởi vì vấn đề là nó sẽ làm bạn có nguy cơ bị tăng cân. Vì thế nên ăn vừa phải lượng acid béo omega-6 ở liều lượng khuyến cáo.

Hỏi: Khi sử dụng các chất béo chưa bão hòa thay cho các chất béo bão hòa và các chất béo chuyển dạng từ chất béo chưa no, thì chọn lựa giữa chất béo chưa no đơn và đa có quan trọng không?

Đáp: chưa có đủ bằng chứng kết luận là chất béo chưa no đơn tốt hơn chất béo chưa no đa hay ngược lại về mặt ích lợi trong việc bảo vệ sức khỏe tim. Lượng chất béo ăn vào nên chiếm khoảng từ 25–35% tổng lượng calories.