Rằm tháng giêng này sẽ vào ngày 09 / 02 / 2009
Theo nguyên văn Bách khoa toàn thư Wikipedia
“Tết Nguyên Tiêu hay tết Thượng Nguyên là một tết, lễ hội cổ truyền, Việt Nam vào ngày 15 (ngày rằm) tháng giêng Âm lịch.
Tết này phần lớn tổ chức tại chùa, vì ngày rằm tháng giêng còn là ngày vía của Phật tổ. Vào ngày này, cũng có gia đình Việt Nam tụ tập ở nhà trưởng họ hoặc nhà thờ họ.
Theo sách Trung Hoa, lễ Thượng Nguyên không phải là một ngày lễ Phật. Trước đây chính là Tết Trạng Nguyên. Nhân dịp này, nhà vua hội họp các ông Trạng để thết tiệc và mời vào vườn Thượng Uyển thăm hoa, ngắm cảnh, làm thơ.”
ảnh minh hoạ
Việc đi lễ đầu năm, và nhất là rằm tháng giêng gần như một nếp văn hoá cộng đồng. Đâu đâu cũng rộn ràng cho lễ không khác gì chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán, một vài nơi còn tổ chức như hội, còn gọi là Hội rằm tháng giêng.
Dân ta có câu “ Cúng cả năm không bằng rằm tháng giêng”, đây là dịp để mọi người đi lễ chùa chiền, đền đài, miếu mạo nhằm phúng điếu các thần linh và khấn cầu. Kẻ thì xin lộc, kẻ thì cầu tài, kẻ xin gia đạo bình an, người xin thăng quan tiến chức; chưa chồng thì cầu được tấm chồng, học hành thì cầu hiển danh đỗ đạt, muộn con cái thì cầu tự, kiết xác thì cầu vinh hoa phú quý, buôn lậu thì cầu các quan mờ mắt, phạm pháp, tham ô thì cầu pháp luật lơ là.v.v.
Ngoài Bắc có Đền B à Chúa Kho và Đền Trần, đây là hai nơi mà mọi người nườm nượp đổ về trong ngày rằm tháng giêng này để hành hương và bái vọng. Giớidoanh nhân thì đi Đền Bà Chúa Kho- ở Bắc Ninh- để dâng hương, vàng bạc rồi vay mượn của Bà, xin lộc của Bà về để làm ăn cho tấn tới; giới quan chức thì trẩy về lễ Khai ấn của Đền Trần ở TP Nam Định để ghi danh, dâng lễ và nhận Triện của Vua Trần cầu mong được thăng quan tiến chức.
Trong Nam thì nổi nhất là Đền Bà Chúa Xứ ở Châu Đốc – An Giang; đây là nơi mà giới doanh nhân đất Sài Thành và các vùng lân cận truyền tụng nhau “ ai thiếu vốn hay cụt vốn làm ăn thì biện lễ đến đây dâng lên Bà cầu xin để mượn vốn của Bà về mà làm ăn thì cầm chắc là phát đạt, nhưng khi khẩn cầu hẹn bao giờ trả thì phải y hẹn mà tới trả cho Bà cả gốc lẫn lãi, còn như mà ăn ra làm nên rồi mà thất hẹn thì lụn bại ngay”. Ở Bình Dương thì có đền Bà Thiên Hậu, nơi đây cũng nổi tiếng hiển linh, khách thập phương đến cầu khẩn ở đây mấy năm trước đến từ ngày 12-13 tháng giêng để xếp hàng chờ đợi xin lộc.
ảnh minh hoạ
ảnh minh hoạ
Phía Bắc thì có Đền Bà Chúa Liễu Hạnh - nằm ngay ở đèo Ngang – Q.trạch –Q.Bình, là một địa danh hay cho các giới trẩy hội trong rằm tháng giêng này; rồi Chùa Quan Âm tự ở xã Đức Trạch - Bố Trạch, Chùa Non trên núi Thần Đinh ở Trường Xuân - Quảng Ninh.
Ngoài ra, rằm tháng giêng này cũng là lễ hội rằm lớn tại Thôn Pháp Kệ - Xã Quảng Phương - Quảng Trạch. Hội rằm tháng giêng ở đây có nét văn hoá truyền thống, ngày này con cháu khắp nơi tụ về bên tổ tông họ hàng để cùng chuẩn bị lễ cúng các Thần đầu năm. Thường là cúng thổ thần nơi cả làng cư ngụ, cúng Thành Hoàng làng, cầu cho mưa thuận gió hoà, cầu cho một năm mùa màng bội thu, cầu cho con trẻ học hành hiển đạt, người đi ra thì bình an vô sự...Làng Pháp Kệ chia ra bốn xóm ở bốn hướng, xóm Bắc, xóm Đoài, xóm Đông và xóm Nam, mỗi xóm đều có một khu vực riêng để làm lễ hàng năm nhưng thường là ở ngay đình làng, giếng làng hoặc rú cát. Nhà nào ở xóm nào thì biện lễ của nhà mình bưng ra cùng cúng với làng xóm, lễ thì tuỳ gia cảnh mà biện nhưng cũng cau, trầu, rượu, hương, rồi oản rồi mía, bỏng ngô... nhà nào có nữa thì gà, xôi, thịt luộc, chè, cháo. Nhưng không có cũng thôi vì các vật phẩm này đã góp tiền cho xóm biện lễ chung trên bàn thờ xóm rồi. Lễ cúng là các cụ các bà khăn đóng, áo dài đi trước rồi mới đến con cháu đi sau cùng rước lễ, rồi kèn rồi chiêng trống, rồi vái, rồi khấn đủ các bộ lễ bài bản. Sau lễ cúng là đến lễ “cướp” của trẻ con; chúng nó chực sẵn ngoài chiếu như mèo, rình sẵn trên các cành cây có chìa nhánh ra phía có chiếu cúng như báo, nghe lệnh của trưởng làng “ Lễ tất” là chúng nó nhào vô, bay xuống tranh cướp đủ thứ. Người lớn thì đứng nhìn và cổ vũ cho chúng – hình như đây cũng là một tục thì phải- đứa nào cũng nhem nhuốc thức ăn khắp cả người, đồ lễ lúc này lộn tùng phèo với đất cát, với trẻ con của xóm (và cũng có cả của xóm khác cúng xong trước nữa).
Xong phần Lễ thì đến phần Hội, hội vật, hội võ, hội đánh đu... đây là hội truyền thống từ ngày xưa cha ông để lại. Trai tráng, thanh thiếu niên thi nhau các môn vật, võ; mở đầu là những bậc cao niên với những ngón roi, đường quyền cổ truyền, sau đó mới đến các con cháu. Lễ và Hội ở đây kéo dài cho đến đêm, vì sau lễ sau hội là những mâm cỗ được bày ra để đãi đằng, để hưởng lộc Thánh, và cũng để người ta chúc tụng nhau lần nữa rồi kết thúc và tạm biệt những ngày tết ấm cúng vui vẻ, trở về với công cuộc mưu sinh và chờ đợi Xuân sau.
ảnh minh hoạ
Xem thêm:
LỄ QUANH NĂM
KHÔNG BẰNG RẰM THÁNG GIÊNG ?
1- Đặt Vấn Đề :
Tôi cũng chưa tìm được lời giải thích của Tiền Nhân về nguồn gốc câu : "Lễ quanh năm không bằng Rằm Tháng Giêng ?".
Sau Tết Nguyên Đán liên tiếp có nhiều nghi lễ phong tục lọng trọng liên hoàn đã được cử hành suốt từ Tết Ông Táo / Công , Giao Thừa , Xông nhà , Chúc Tết, Hoá Vàng ...
Vậy tại sao vẫn lưu truyền trong dân gian câu nói trên ?
2- Vị trí của Lễ Rằm Tháng Giêng trong tâm thức người Việt ?
Lễ Rằm tháng Giêng còn được gọi là Lễ Thượng Nguyên hoặc Nguyên Tiêu. Các công trình kiến trúc cổ còn viết tháng Giêng là Mạnh Xuân (cách tính các tháng xưa như Mạnh- Trọng -Quý, trong đó ví dụ mạnh xuân là tháng giêng, mạnh hạ là tháng 4, mạnh thu là tháng 7, mạnh đông là tháng 10).
Theo nhà nghiên cứu Hán Nôm Vũ Văn Kính trong Đại Từ Điển chữ Nôm trang 1132 thì Rằm chữ Nôm có thể viết bằng nhiều cách khác nhau , ví dụ như : lâm ; lâm + ngũ ; nguyệt + lâm ; vọng + ngũ ; nam + lâm . Còn phổ biến trong các từ điển Nôm cổ khác thấy viết chữ Rằm gồm chữ ngũ (5- trên) + lâm (rừng - dưới) .
Còn chữ Nôm viết chữ Giêng bằng chữ Chính hoặc Nguyệt + Chính hoặc Chính + Trinh Theo Từ điển chữ Nôm của Viên Nghiên cứu Hán Nôm , Hà Nội 2006, trang 427 định nghĩa Giêng là tháng đầu năm theo âm lịch. (chữ Nôm viết Trinh hoặc Nguyệt + Chính) .
Đây là cái lễ Vọng (Rằm) đầu tiên của năm , nó rất quan trọng trong tầm thức người Việt . Qua tra cứu sách thì chúng tôi thấy có mấy cách giải thích về Lễ Rằm tháng Giêng :
- Những gia đình khá giả lại ăn Tết nữa . Họ lại gói bánh chưng , và hoa đầo nở muộn lại ra hoa , nên lại chơi hoa đào .
- Những người đi làm ăn xa , cố cúng xong Rằm tháng Giêng mới lại đi xa kiếm ăn .
- Cũng là ăn Tết muộn cho những người thân đi làm ăn xa do tính chất công việc , do " kẹt " tàu ,kẹt xe về quê muộn.
- Cũng là Tết của những người không may đau yếu vào đúng dịp Tết , sau Tết đã khoẻ mạnh trở lại . Hoặc nhiều gia đình tang ma có người chết vào dịp Tết Nguyên Đán , được ăn tết " bù " .
- Theo PGS Lê Trung Vũ Rằm là ngày Phật giáng lâm tại các chùa , nên Phạt tử đua nhau đi lễ chùa vào dịp rằm tháng giêng và đó là ngày vía Thiên quan theo các nhà thuật số (cúng sao , dâng sao giải hạn giải trừ tai ách trong năm) .
Như vậy lễ rằm tháng Giêng " đụng chạm " đến đông đảo nhân dân lao động Việt nam . Đó là ngày đoàn tụ ' muộn" của nhiều người con đi làm ăn xa nhà không về kịp vào đúng giao thừa rất thiêg liêng ?
3- Lễ Rằm tháng Giêng đã có từ lâu đời:
Theo sử liệu thì từ thời nhà Trần về trước tổ tiên chúng ta đã có tục lễ rằm tháng Giêng . Lê Tắc trong cuốn An nam chí lược , Huế ,2002, trang 71 có viết : " Đêm nguyên tiêu (rằm tháng giêng ) trồng những cây đèn ở giữa sân rộng gọi là đèn Quảng Chiếu , thắp đến mấy chục vạn ngọn (đúng là chữ vạn NVH) , sáng rực cả trên trời dưới đất , thày tu đi quanh tụng kinh Phật , các quan liêu lễ bái , goi là " chầu đèn ".
Tục lễ Rằm Tháng Giêng vẫn được duy trì đến nay (có đứt đoạn thời chiến tranh) , nhất là làng quê Việt nam , các cụ Bà thường lập hội , góp quỹ hội , luân phiên dâng lễ ở chùa vào ngày Sóc , Vọng , trong đó có Rằm tháng Giêng .
Bao trùm lên ý nguyện khi làm lễ là "Cầu cho Quốc Thái dân An".
Ngày xưa thì :
Tháng giêng là tháng ăn chơi
Tháng hai trồng đậu , trồng khoai trồng cà
Tháng ba thì đậu đã già
....Nay nhịp sống quay cuồng " theo quỹ đaọ đồng tiền " - kinh tế thị trường , nên tín ngưỡng dân gian cũng đã " biến thái " đi .
Do cuộc sống càng cạnh tranh ác nghiệt, nhu cầu tâm linh càng mãnh liệt vào ngày Tết , nhiều người ngay giao thừa không chỉ lễ Chùa gần nhà mà đã đi lễ Chùa xa nhà . Nay đường quốc lộ nâng cấp , nhiều gia đình có xe riêng , Taxi công cộng lại chạy suốt dịp Tết . Nên dòng người đi Lễ chùa rất đông. Hội Chùa Hương (Hà Tây) mồng 6 tháng Giêng đã khai hội sớm so với truyền thống xưa.
Hoạt động tín ngưỡng cũng đã " chiều theo nhu cầu " Phật Tử ".
Ví dụ tại chùa P.K. ở gần Ngã Tư Sở Hà Nội cũng đã cúng Rằm Tháng Giêng lệch ngày . Lich cúng của chùa P.K được in phát hành rộng rãi cho Phật Tử là :
. 8 tháng Giêng : 9 giờ sáng khai lễ Thượng Nguyên (đúng ra là vào Rằm tháng Giêng ); và 19 giờ khoá lễ sao La Hầu (dâng sao 50 nghìn đồng VN , giải hạn 70 nghìn đồng VN Phật Tử nộp cho nhà chùa) .
.14 tháng Giêng 19 giờ Đại lễ cầu an cả năm cho mọi gia đình (hơn 10 năm nay tôi quan sát đoạn đường ở trước cổng chùa này thường bị tắc nghẽn vì Phật tử tràn ngập ra đường dự Lễ này)
.15 tháng giêng 19 giờ khoá lế sao Thái Bạch
.18 tháng Giêng khoá lễ sao Kế Đô
. 20 tháng Giêng lễ Bán khoán-bố mẹ làm giấy bán con (khó nuôi do ốm yếu /ngỗ nghịch) cho nhà chùa .
Tóm lại Lễ Rằm tháng Giêng cái lễ Rằm đầu tiên trong năm , nên trong tâm linh người Việt rất quan trọng . Nó là dịp để mọi người cầu khấn những khát vọng thầm kín nhất của mình đến đấng " Thần Phật ".
Đây là phong tục tốt đẹp hướng thiện- hướng thượng cần giữ gìn mãi mãi cho muôn đời sau, dù nhịp sống công nghiệp ngày càng vô cùng hối hả - khốc liệt !
http://newvietart.com
0 comments
Đăng nhận xét
Cám ơn bạn đã ghé hqson.tk. Bạn có ý kiến thắc mắc hay bình luận gì về bài viết này vui lòng viết ở đây.
Nếu bạn không có tài khoản google, vui lòng chọn "Anonymous" (người dùng nặc danh) "name"(tên hoặc địa chỉ trang web,blog bạn)
Tôi hy vọng bạn sẻ tìm đc nhiều thú vị khi tham quan blog này !...